Waterleidingbedrijven waarschuwden ten tijde van de droogte in het voorjaar dat er bruin water uit de tuinslang zou kunnen komen. Het is het gevolg van enerzijds langdurige droogte en anderzijds een grote vraag naar water, met name in de vroege avond. Het moment voor velen om de tuin te besproeien. Waterschaarste: wat heeft prioriteit?
Het is niet de eerste keer dat we last hebben van langdurige droogte en een daaraan gepaard gaande schaarste aan water. Zo schreef de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat in een brief van 29 april 2004 (27 625) aan de Tweede Kamer dat de zomer van 2003 meer dan gemiddeld droog was en het volgens de staatssecretaris duidelijk is geworden dat droogte, net als wateroverlast, een structureel probleem wordt en dat maatregelen noodzakelijk zijn om schade verder te beperken.
Voorts meldt dezelfde Staatssecretaris dat waterschappen en Rijkswaterstaat op basis van de verdringingsreeks in het algemeen tijdig, proportioneel, effectief en efficiënt op de situatie hebben ingespeeld en daardoor schade zoveel mogelijk is voorkomen.
De destijds geldende regeling bleek tijdens de lakmoesproef (de droogte) toe te zijn aan een onderhoudsbeurt. De regeling wordt de ‘verdringingsreeks’ genoemd. De verdringingsreeks bleek destijds niet volledig te zijn. Natuur, als een van de af te wegen belangen, werd in de verdringingsreeks namelijk gemist. Daarom is de natuur als belang in 2004 in de verdringingsreeks ingepast; er is onderscheid gemaakt tussen onherstelbare en herstelbare schade aan de natuur. Onherstelbare schade treedt op wanneer als gevolg van watertekort of de aanvoer van water met een andere kwaliteit, de vestigingsplaats onherstelbaar wordt vernietigd en het ecosysteem derhalve niet meer terugkeert. Waar dat wenselijk is, zal de verdringingsreeks regionaal naar plaats en tijd ten behoeve van het beheer nader worden ingevuld, zo voegt de staatssecretaris toe.
Nog altijd wordt de verdringingsreeks gehanteerd. Bij (dreigend) watertekort hanteren waterbeheerders deze reeks voor de verdeling van het beschikbare zoetwater. Van watertekort is sprake als de vraag naar water vanuit de verschillende maatschappelijke en ecologische behoeften groter is dan het aanbod van water met een voor de diverse behoeften geschikte kwaliteit. De verdringingsreeks geeft de rangorde van maatschappelijke behoeften aan, die bij de verdeling van het beschikbare water in acht wordt genomen.
De verdringingsreeks was al opgenomen in onder meer de Tweede Nota Waterhuishouding. De wettelijke verankering bleek de Waterwet te zijn (artikel 2.9 van de Waterwet en artikel 2.1 van het Waterbesluit).
In genoemd artikel 2.1 van het Waterbesluit is – kort gezegd – bepaald dat bij een watertekort of dreigend watertekort de volgende rangorde van behoeften in acht moet worden genomen:
1. het waarborgen van de veiligheid tegen overstroming en het voorkomen van onomkeerbare schade
2. nutsvoorzieningen
3. kleinschalig hoogwaardig gebruik
4. overige behoeften
In een overzichtelijk schema is het als volgt weergegeven:
Interessant is dat drinkwater niet de eerste prioriteit is. Dat is veiligheid.
De Waterwet zal uiteindelijk opgaan in de nog in ontwikkeling zijnde Waterwet. De Omgevingswet (artikel 2.42) zal dit systeem niet veranderen. De Memorie van Toelichting zegt daar onder meer het volgende over:
‘De voorgestelde bepaling vormt een voortzetting van de nu in artikel 2.9 van de Waterwet opgenomen regeling voor de rangorde bij watertekorten of dreigende watertekorten. Deze rangorde bepaalt de volgorde van maatschappelijke en ecologische behoeften bij waterschaarste of dreigende waterschaarste. De waterschappen en het Rijk moeten deze rangorde in acht nemen bij het verdelen van het beschikbare oppervlaktewater in de regionale wateren en de rijkswateren, in tijden van droogte. Het begrip watertekort uit de Waterwet is vervangen door het begrip waterschaarste, in lijn met de definitie van beheer van watersystemen. Inhoudelijk is er echter geen verschil tussen deze begrippen.’
Door ervaringen uit het verleden is er een duidelijke rangorde gekomen als het gaat om waterschaarste. Wat heeft voorrang? Het is de bedoeling dat de Omgevingswet deze lijn voortzet.
Voor meer informatie neem contact op met ZYPP advocaten of met onze specialist Robert: robert@zypp.nl.
